Najnowsze wpisy

Top Medical Trends 2023: Debata nt zmian w POZ i bezpieczeństwa pacjenta

Bezpieczeństwo pacjenta w POZ

Edukacja, zwłaszcza przy okazji ustawy o jakości. To jedyny klucz by poprawić bezpieczeństwo pacjentów w POZ. Dziś, w kontekście debaty, w której uczestniczyłem, o bezpieczeństwie pacjenta i jakości w POZ.

24 marca miałem przyjemność wziąć udział w panelu dyskusyjnym dotyczącym aktualnych zmian systemowych w podstawowej opiece zdrowotnej i ich wpływu na bezpieczeństwo pacjenta. Debata była ożywiona, poprzedzona informacjami dotyczącymi opieki koordynowanej, sieci kardiologicznej. Jeden z wykładów dotyczył także procedowanej ustawy o jakości w ochronie zdrowia.

Chciałem tym krótkim tekstem pogłębić kilka istotnych elementów związanych z dyskusją nad bezpieczeństwem pacjentów w podstawowej opiece zdrowotnej.

Bezpieczeństwo pacjentów w podstawowej opiece zdrowotnej

Bezpieczeństwo pacjentów w podstawowej opiece zdrowotnej jest kluczowe dla zapewnienia skutecznej opieki zdrowotnej na całym świecie. Wiele krajów podejmuje działania mające na celu poprawę bezpieczeństwa pacjentów w podstawowej opiece zdrowotnej poprzez rozwój standardów, procedur i wytycznych. Poniżej przedstawiam kilka przykładów działań podejmowanych w różnych krajach:

  1. Stany Zjednoczone: W USA istnieje organizacja Joint Commission, która certyfikuje szpitale i kliniki pod względem bezpieczeństwa pacjentów. Joint Commission opracowała również standardy dotyczące bezpieczeństwa pacjentów w podstawowej opiece zdrowotnej. Wśród kluczowych podkreślanych zagadnień jest akredytacja (jakościowa) POZ oraz ustawiczną edukacja personelu.
  2. Kanada: Kanadyjski Instytut Bezpieczeństwa Pacjenta (Canadian Patient Safety Institute) jest organizacją non-profit, która zajmuje się promowaniem bezpieczeństwa pacjentów na całym świecie. Instytut rozwija programy szkoleniowe dla personelu medycznego, a także opracowuje narzędzia i wytyczne dotyczące bezpieczeństwa pacjentów.
  3. Australia: Australian Commission on Safety and Quality in Health Care (ACSQHC) jest agencją rządu australijskiego odpowiedzialną za rozwijanie standardów bezpieczeństwa pacjentów w całym kraju. ACSQHC opracowała również narzędzia i wytyczne dotyczące bezpieczeństwa pacjentów w podstawowej opiece zdrowotnej.
  4. Wielka Brytania: National Institute for Health and Care Excellence (NICE) jest organizacją rządu brytyjskiego zajmującą się rozwijaniem wytycznych dotyczących opieki zdrowotnej. NICE opracowała również wytyczne dotyczące bezpieczeństwa pacjentów w podstawowej opiece zdrowotnej.

Czemu to takie ważne?

Zapewnienie bezpiecznej podstawowej opieki zdrowotnej jest priorytetem, ponieważ każdego dnia miliony ludzi na całym świecie korzystają z usług podstawowej opieki zdrowotnej. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje bezpieczeństwo pacjentów jako „zapobieganie błędom i niepożądanym skutkom pacjenta związanym z opieką zdrowotną” oraz „nie wyrządzanie krzywdy pacjentom”. Niebezpieczne praktyki medyczne prowadzą do niepełnosprawności, obrażeń lub śmierci milionów pacjentów na całym świecie i może prowadzić do niepotrzebnego wykorzystania ograniczonych zasobów szpitalnych i specjalistycznych. W rezultacie bezpieczeństwo pacjentów zyskało szersze uznanie, a podejście do bezpieczeństwa pacjentów jest włączane do planów strategicznych różnych organizacji opieki zdrowotnej na całym świecie.

Zapewnienie bezpieczeństwa pacjentów w warunkach podstawowej lub ambulatoryjnej opieki zdrowotnej stanowi wyjątkowe wyzwanie zarówno dla pracowników służby zdrowia, jak i dla pacjentów. Proponowane w piśmiennictwie modele bezpieczeństwa pacjenta w leczeniu chorób przewlekłych obejmują zwykle trzy koncepcje, które wpływają na bezpieczeństwo w podstawowej opiece zdrowotnej.

  • Rola zachowań pacjenta i opiekuna.
  • Rola interakcji usługodawca-pacjent.
  • Rola społeczności i systemów opieki zdrowotnej.

Angażowanie pacjentów i rodziny – dobre praktyki

Wśród promowanych rozwiązań jest wiele bardzo prostych, a jednocześnie mających udowodnioną skuteczność w zakresie poprawy bezpieczeństwa pacjentów. Jednym z takich działań jest wspólne tworzenie bezpiecznej listy leków. Ta strategia ma na celu zaangażowanie pacjentów i rodzin do aktywnego udziału w opracowywaniu kompletnej i dokładnej listy leków. Pacjenci proszeni są o przyniesienie wszystkich przyjmowanych leków (na receptę i bez recepty). Pracownicy POZ współpracują z pacjentami i rodzinami w celu opracowania kompletnej i dokładnej listy leków, a na koniec specjalista medyczny (czasem lekarz, czasem farmaceuta) przeprowadza przegląd leków.

Kluczowe obszary zmiany w POZ

Poniższa (subiektywna) lista istotnych zmian w POZ i ich wpływu/powiązania z bezpieczeństwem pacjenta:

  1. Edukacja wprowadzona w opiece koordynowanej (OK) – jako obszar poprawiający bezpieczeństwo pacjenta, w tym w przekazywaniu wiedzy, kompetencji jak i monitorowaniu stanu chorego. 
  2. Lepsze bezpieczeństwo dzięki OK jako programowi dbającego o pacjentów z chorobami przewlekłymi.
  3. W systemie pojawiają się dane metryczne dotyczące opieki nad pacjentami: liczba IPOM, jednostki chorobowe, czynności edukacyjne – można będzie je monitorować, porównywać bezpieczeństwo pacjentów miedzy podmiotami z i bez wdrożonej OK.
  4. Nowe badania w POZ – poprawa dostępności – poprawa bezpieczeństwa.
  5. Opieka domowa po wypisie ze szpitala (rana przewlekła, stomia) – jest narzędzie, które potencjalnie ma istotny wpływ na krytyczny moment – transferu pacjenta ze szpitala do domu. Gorzej z jego wykorzystaniem.
  6. Standard opieki nad pacjentem z bólem przewlekłym i o niewyjaśnionej przyczynie w “AOS” – to nowe rozwiazanie prawne.
  7. Szybkie testy na miejscu (typu Point-of-care): grypa/SARS/RSV, szybkie testy crp i inne – które poprawiają bezpieczeństwo pacjentów w zakresie diagnostyki, rozpoznania i dobierania leczenia.  
  8. Obowiązek sprawozdawczy chorób zakaźnych rozszerzony o nowe jednostki. To ważne, by za sprawozdawczością szła informacja zwrotna do POZ. 

Czy czegoś nam brakuje?

  1. Danych badawczych z Polski na temat bezpieczeństwa pacjentów w POZ
  2. Mocnej opieki środowiskowej i połączenia na linii POZ – opieka społeczna
  3. Planowania celów dla POZ w kontekście potrzeb społeczności lokalnej
  4. Braku danych z IPOM na P1 (niegotowy interface). 
  5. Systemowych zasad współpracy POZ z opieką paliatywną (np. konsultacje) 
  6. Budżetu na szkolenia pracowników (za zaleceniami WHO)

Ustawa o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta

To akt prawny regulujący kwestie jakościowe opieki zdrowotnej i bezpieczeństwa pacjenta w Polsce. Lekarze powinni wiedzieć o niej jak najwięcej, gdyż to oni w znacznej mierze odpowiadają za zapewnienie pacjentom właściwej opieki medycznej.

Poniżej przedstawiam kilka ważnych kwestii, o których lekarze powinni wiedzieć w związku z ustawą o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta:

  1. Zasady bezpieczeństwa pacjenta: Ustawa określa, że pacjent ma prawo do bezpieczeństwa podczas pobytu w szpitalu czy podczas korzystania z usług medycznych. Placówki POZ muszą więc wdrożyć odpowiednie procedury i standardy, które zminimalizują ryzyko powikłań i pomyłek medycznych.
  2. Rejestracja zdarzeń niepożądanych: Ustawa nakłada na placówki medyczne obowiązek prowadzenia rejestru zdarzeń niepożądanych i powikłań medycznych. Lekarze powinni zgłaszać takie zdarzenia, a także brać udział w ich analizie i wdrażaniu działań zapobiegawczych.
  3. Jakość opieki zdrowotnej: Ustawa określa, że pacjent ma prawo do opieki medycznej na najwyższym poziomie jakościowym. POZ powinny więc wdrażać standardy opieki medycznej zgodnie z obowiązującymi wytycznymi i protokołami postępowania.
  4. Prawa pacjenta: Ustawa reguluje wiele praw pacjenta, w tym m.in. prawo do wyboru lekarza i rodzaju opieki medycznej, prawo do informacji o stanie zdrowia i planowanym leczeniu, prawo do prywatności i ochrony danych medycznych. Lekarze muszą respektować te prawa i zapewnić pacjentom odpowiednie informacje i wsparcie.
  5. Edukacja i szkolenia: Ustawa wymaga, aby personel medyczny, w tym lekarze, regularnie podnosili swoje kwalifikacje poprzez szkolenia i edukacje. Lekarze powinni brać aktywny udział w takich szkoleniach i wdrażać zdobyte na nich umiejętności w praktyce.

Szereg wątpliwości, jakie ma do założeń ustawy środowisko lekarzy, poruszył w swoim wystąpieniu Prezes Porozumienia Zielonogórskiego Jacek Krajewski. Wśród istotnych wartych dodania moją uwagę zwraca:

  • praktyczny brak uwzględnienia POZ w analizie skutków regulacji, który to dokument szeroko rozpisuje się o kwestiach związanych z jakością (np. akredytacje) w szpitalach, pomijając zupełnie inne potrzeby i możliwości podmiotów typu POZ (zwłaszcza małych) w tym zakresie;
  • brak uwzględnienia samodzielnego prowadzenia akredytacji na zasadach wypracowanego przez środowisko POZ konsensusu w zakresie jakości i bezpieczeństwa (na kształt rozwiązań dotyczących RODO w POZ);
  • brak uwzględnienia realnych potrzeb edukacyjnych w tym zakresie – aktualnie liczba POZ posiadająca jakościową akredytację Ministerstwa Zdrowia jest skrajnie niska. Wprowadzenie akredytacji nie będzie więc procesem łatwym. Aktualna znaleziona przeze mnie lista placówek POZ z akredytacją Ministra Zdrowia zawiera jedynie 177 podmiotów z ponad 6000 POZ w całej Polsce.

Inne źródła

TMT 2023: Bez opieki koordynowanej w POZ nie zmienimy systemu ochrony zdrowia (Termedia)

Skomentuj

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *